Tháp Cánh Tiên ở Bình Định – ngọn tháp Champa cổ kính vượt thời gian

Tháp Cánh Tiên là một trong những địa danh thu hút nhiều khách du lịch khi ghé thăm Bình Định. Ngoài kiến trúc Bình Định đặc trưng, tháp còn sở hữu những chi tiết trang trí được điêu khắc chạm trổ tỉ mỉ, công phu và nhiều điều đặc biệt khác.

Tháp Cánh Tiên - địa điểm thu hút nhiều khách du lịch (IG: hiros410)

Tháp Cánh Tiên ở Bình Định vẫn giữ nguyên kết cấu

1. Tháp Cánh Tiên ở đâu?

Tháp cánh tiên nằm chính giữa thành Đồ Bàn xưa

Tháp Cánh tiên ở Bình Định có vị trí nằm trên đỉnh một quả đồi thuộc địa phận thôn Nam Tân, xã Nhơn Hậu, thị xã An Nhơn. Tháp Cánh Tiên còn sở hữu một tên gọi khác nữa là tháp Đồng. Ngôi tháp này nằm chính chính giữa thành Đồ Bàn xưa.

2. Cách di chuyển đến tháp Cánh Tiên

Tháp nằm cách TP Quy Nhơn khoảng 25km

Tháp Cánh Tiên cách thành phố Quy Nhơn 25km về phía Tây Bắc. Bạn có thể thuê taxi từ Quy Nhơn đi là tiện nhất, hoặc thuê xe máy đi nếu muốn khám phá. Từ trung tâm thành phố Quy Nhơn, bạn di chuyển vào quốc lộ 1A về hướng Bắc vào thị xã An Nhơn (huyện An Nhơn), đến phường Đập Đá (ngày xưa là thị trấn Đập Đá).

Bạn sẽ thấy tấm biển chỉ dẫn rẽ trái vào đường Huyền Trân Công Chúa để đến tháp ở ngã ba đường Lê Duẩn và Huyền Trân Công Chúa. Thành Hoàng Đế - Lăng mộ Võ Tánh cũng nằm ở ngay gần đó.

3. Lịch sử của tháp Cánh Tiên

Tháp được xây dựng dưới trời vua Chế Mân vào thế kỉ XII

Thư tịch cổ chỉ ra rằng thành Đồ Bàn được xây dựng vào triều đại của vua Yangpuku Vijaya vào cuối thế kỷ X. Đây cũng là triều đại đánh dấu sự kết thúc của vương quốc Champa từ thế kỉ XI đến thế kỷ XV. Tháp Cánh Tiên ở Bình Định được xây dựng dưới thời vua Chế Mân (Jaya Sinbavarman III) vào thế kỉ XII.

Theo sách “Đại Nam nhất thống chí”, tháp Cánh Tiên (hay còn gọi là An Nam cổ tháp) nằm ở thôn Nam An, huyện Tường Vân, thành Đồ Bàn. Sở dĩ gọi là tháp Cánh Tiên bởi bốn phía từ vai tháp trở lên giống như cánh tiên. “Tour de Curve” (Tháp Đồng) là tên mà các nhà nghiên cứu người Pháp dùng để gọi tháp này.

4. Kiến trúc của tháp Cánh Tiên

Tháp mang phong cách Bình Định xen lẫn kiến trúc Angkor Wat

Tháp Cánh Tiên ở Bình Định được xây dựng vào thế XII. Tuy mang phong cách Bình Định đặc trưng, song tháp vẫn chịu sự ảnh hưởng của kiến trúc Angkor Wat. Lý do của sự giao thoa này là vương quốc Khmer và Champa xưa thường xuyên giao lưu, buôn bán với nhau.

Từ xa, tháp hiện ra với cấu trúc hoành tráng với những khối hình lớn gây ấn tượng mạnh với du khách: các cột ốp, những khung dọc trên mặt tường nằm giữa các cột ốp nổi lên tạo thành những mảng lớn khỏe khoắn, phần vòm của các cửa giả vươn cao như những mũi giáo khổng lồ, tháp trang trí ở góc các tầng cuộn lại thành những khối chắc nịch, những phiến đá trang trí ở góc tường nhô ra như cánh tiên…

Ngôi tháp cổ với nhiều năm tồn tại cùng lịch sử (IG: yusuke_edge)

Trong số những tháp cổ còn lại ở Bình Định, tháp Cánh Tiên được đánh giá là ngôi tháp còn giữ lại được khá nguyên vẹn những kiến trúc cổ xưa, thậm chí còn sở hữu lối kiến trúc độc đáo hiếm gặp. Sự đặc biệt của tháp ở chỗ đây chỉ là một tháp đơn lẻ nhưng cấu trúc lại không có sự khác biệt so với những ngôi tháp vuông lớn nhiều tầng cao gần 20 mét của Chăm Pa.

Tháp Cánh Tiên ở Bình Định có 4 tầng, càng lên cao tháp càng thu nhỏ dần, tựa đàn chim đang sải cánh bay. Mỗi tầng đều có 4 tháp góc trang trí, mỗi góc lại có những tầng nhỏ. Từ vai tháp trở lên, bốn phía có hình dáng giống như cánh tiên bay lên nên được gọi là tháp Cánh Tiên.

Chi tiết chạm trổ cầu kỳ trên tháp

• Phần đế tháp được xây cao trên một bình diện gần vuông, mỗi cạnh dài gần 10m với các đường giật cấp. Người ta trang trí các cột ốp tường bốn mặt quanh thân tháp, tỉ lệ nhô ra rất hài hòa với tổng thể kiến trúc tháp.
• Trên thân tháp có 4 cửa vòm nhọn chĩa ra 4 hướng, nhưng chỉ có duy nhất cửa chính hướng Đông thông với lòng tháp, 3 cửa còn lại là cửa giả. Mỗi cửa giả lại có 3 tầng thu hẹp dần về bên trên, mỗi tầng có 2 cột ốp tạo thành hình ô khảm ở dưới và hình cung nhọn ở trên. Tuy các cửa giả đã bị hư hỏng một phần nhưng ta vẫn nhận ra được cấu trúc ấn tượng của tháp.

Mỗi phần tháp đều có những chi tiết chạm khắc đặc biệt

• Diềm mai của tháp Cánh Tiên ở Bình Định được thiết kế hơi nhô ra tạo thành bệ đỡ các tháp góc trang trí. Trông từ xa tháp như một ngọn đuốc khổng lồ nhờ những tầng nhỏ dần về phía trên. Những chi tiết hình đuôi phượng và thủy quái Makara - một loài thủy quái trong thần thoại Ấn Độ với nanh nhọn, và vòi dài, được chạm khắc công phu ở bốn góc mỗi tầng tháp.

Như những ngôi tháp truyền thống khác, tháp cũng có cấu trúc hai phần: tiền sảnh và điện thờ. Tuy nhiên hiện nay toàn bộ cấu trúc phần tiền sảnh đã bị sạt lở. Kết cấu vật liệu xây tháp Cánh Tiên cũng là một điều đặc biệt.

Ở phần nửa phía ngoài các cột ốp tường, người ta đã trộn lẫn đá sa thạch vào nguyên vật liệu và tạo nên những hoa văn được chạm khắc cầu kỳ, công phu.

Hiện tượng được coi là độc đáo trong kiến trúc tháp Chăm ở chỗ họ đã sử dụng đá để làm nên các góc diềm mai của tháp. Tất cả tạo nên vẻ đẹp thanh thoát, trang nhã nhưng cũng không kém phần uy nghi, bề thế cho tháp Cánh Tiên ở Bình Định. Năm 1982, tháp Cánh Tiên vinh hạnh được công nhận là Di tích kiến trúc nghệ thuật Chăm.

Bên cạnh tháp Đôi hay tháp Bánh Ít, tháp Cánh Tiên cũng là một địa điểm du lịch thú vị cho những du khách thích khám phá và chiêm ngưỡng vẻ đẹp kiến trúc đặc trưng của nền văn hóa Chăm Pa cổ xưa. Hãy để Quy Nhơn Me làm phong phú thêm hành trình du lịch Bình Định của bạn với nhiều điểm đến hấp dẫn nhé!

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Xem nguyên bài viết tại : Tháp Cánh Tiên ở Bình Định – ngọn tháp Champa cổ kính vượt thời gian